Waar is de doofpot?

Onze bijdrage ‘Het grote geheim van Opwekking’ heeft veel reacties losgemaakt. Zoals aangegeven ging het ons niet om de ‘affaire Hoekendijk’ als zodanig, maar om de manier waarop er door Stichting Opwekking en het evangelische establishment mee is omgegaan. Inmiddels hebben we contact gehad met twee journalisten uit die tijd die hun kijk op de zaak geven, zijn wat dieper in de knipselmand gedoken, en hebben ook een interessante bijdrage gevonden met het perspectief van Ben Hoekendijk zelf. Allereerst de hamvraag: heeft Goedgelovig overdreven door te stellen dat Stichting Opwekking de zaak bewust in de doofpot heeft willen houden?

“Nee,” zegt Dick Kraaij, destijds eindredacteur van de evangelische maandkrant Uitdaging en goed bekend met de evangelische beweging. “Ik kan bevestigen dat de ware redenen van Hoekendijks vertrek bij Opwekking lagen in zijn buitenechtelijke escapades, wat de details daarvan ook waren. Die details interesseerden mij niet eens. Wat is blijven overheersen is de verbazing over het totale gebrek aan openheid. Als ik erop terugkijk, was er inderdaad sprake van een opmerkelijk succesvolle samenzwering, gezien het grote aantal ‘brave’ betrokkenen dat eigenlijk wel van de hoed en de rand wist. Er is toen ook gelekt naar het ANP. Iedereen was heel kwaad, terwijl het een nogal ingetogen nieuwsbericht was waarin het woord prostituee, meen ik, niet eens voorkwam. Al met al is het in de doofpot blijven houden van deze feiten onverkwikkelijker dan de affaire zelf. Vooral omdat het sowieso een publiek geheim is geworden.”

Een andere journalist, die zelf contact opnam maar niet met zijn naam op Goedgelovig wil, verklaart dat hij diverse malen heeft geprobeerd Hoekendijk te interviewen over de kwestie, wat niet is gelukt. Hij schrijft: “Bij Opwekking, Peter Vlug en Joop Gankema, is het onderwerp volledig onbespreekbaar. Het is mij altijd een doorn in het oog geweest dat hier niet over geschreven kon of mocht worden. Maar aangezien letterlijk niemand wilde praten, was er geen ‘bron’. In het geval van het faillissement van In de Ruimte in Soest is hetzelfde gebeurd: de rijen moesten worden gesloten. In 1998 meldde Uitdaging dat Hoekendijk was hertrouwd met een schoonheidsspecialiste uit Putten. Opwekking heeft toen druk uitgeoefend op Uitdaging om excuses te maken. Er mocht namelijk niets over Ben Hoekendijk in de krant. Ik heb gemerkt dat Opwekking niet kan vergeven en vergeten. Ze leven volgens het principe ‘wie niet voor ons is, is tegen ons’.”

We zijn even in de archieven van Uitdaging gedoken. In december 1998 verscheen het bericht over Hoekendijks tweede huwelijk. Als gevolg daarvan regende het ingezonden brieven en in januari 1999 kwam hoofdredacteur Hans Pruis (Uitdaging was toen nog een uitgave van evangelisatiestichting Agapè) met de volgende verklaring:

Blijkbaar was de evangelische wereld toen (zes jaar nadat de affaire bekend werd) nog niet klaar voor een ‘eerherstel’ van de gewezen evangelist. Volgens onze bron werd Pruis door leiders van Opwekking onder druk gezet om niet meer over Hoekendijk te publiceren. Waarom? Vonden ze dat Hoekendijk zich er met zijn boekje ‘Met God kun je opnieuw beginnen’ te makkelijk vanaf maakte? Of was de organisatie vooral bezorgd om haar eigen imago en inkomsten en moest de kwestie daarom worden doodgezwegen? Zelfs in de officiële geschiedschrijving van de pinksterbeweging in Nederland, ‘Toen Gods kracht op mij viel’ (2007), van 15 jaar later, is verhullend over Hoekendijk geschreven. Was dit uit discretie voor de betrokkene of om Opwekking uit de wind te houden?

Voor de evangelist zelf had dat waarschijnlijk niet gehoeven. Uit een brief die Hoekendijk in oktober 1993, een jaar nadat de affaire bekend werd, aan zijn achterban schreef blijkt dat hij opmerkelijk open is over zijn misstap. Hij schrijft dat hij zijn zonden openbaar heeft beleden en zich vervolgens ten behoeve van zijn herstel heeft onderworpen aan de broederraad van zijn plaatselijke gemeente. Ook vertelt hij dat hij samen met zijn vrouw in therapie is gegaan. Hij schrijft: “Het waren maanden waarin we in de woestijn verkeerden, eenzame maanden, met de worsteling met God. De schuld tegenover God ten eerste, en ook tegenover mensen heeft me lange tijd neergedrukt. De vraag of je écht berouw hebt, heeft ons lange tijd beziggehouden. We hebben uiteindelijk deze vraag in Gods handen teruggelegd. Hij alleen kent het diepst van een mensenhart.”

Op 14 augustus 1998, vijf jaar later, verschijnt een openhartig interview (pdf) met Hoekendijk in het Veluws Dagblad. Daarin vertelt Hoekendijk dat hij in het najaar van 1992 zelf het initiatief had genomen om een veertigtal voorgangers uit evangelisch Nederland bijeen te roepen. Op die bijeenkomst schokte hij zijn collega’s door op te biechten dat hij jarenlang meisjes van plezier had bezocht. Hoekendijk wilde zich met zijn verklaring verootmoedigen en schoon schip maken, maar de bijeenkomst pakte averechts uit. De geschokte leiders hielden zich volgens hem niet aan hun afspraak discretie te betrachten en klapten massaal uit de school. Terugblikkend beschrijft hij die ervaring als “traumatisch” voor hem en zijn gezin.

Volgens Hoekendijk waren niet zijn escapades de oorzaak van een breuk met Opwekking, maar is hij weggegaan vanwege verschil van inzicht over de koers van de organisatie. Hij wilde af van de massale bijeenkomsten (Vierhouten, One Way Days) die sterk dreven op zijn populariteit. “Anders zouden we doorgroeien ten koste van de zalving,” zegt hij. “De teamleden hadden al hun aandacht gericht op auto’s parkeren, ballen gehakt opwarmen in de snacktent, boeken verkopen in de lectuurtent en collectes tellen. Niemand had tijd voor de vraag: hoe krijgen we Gods glorie?” Zijn compaan Peter Vlug wilde juist wél door met de grote bijeenkomsten, die velen tot zegen waren.

Ook in dit interview is Hoekendijk opmerkelijk open over zijn “seksuele verslaving” en het proces van vergeving en genezing. Zijn optreden als prediker betitelt hij nu als “hoogmoedig”, de One Way Days als “een christelijke subcultuur, een droomwereld.” De evangelist heeft zelf blijkbaar geen enkel probleem met het open bespreekbaar maken van wat er is gebeurd. Toch is hij door zijn directe medewerkers wel onder druk gezet. “Ik was op mijn reizen soms in immoraliteit gevallen en men dreigde dat openbaar te maken als ik het zelf niet deed.” Het lijkt er dus op dat Opwekking de evangelist een stevig ‘duwtje in de rug’ heeft gegeven om op te stappen.

Het is moeilijk om op basis van deze informatie een eenduidige conclusie te trekken. Feit is dat Opwekking nadat de affaire aan het licht kwam, niets meer met Hoekendijk te maken wilde hebben en bewust voor non-communicatie koos. De stichting legde geen enkele verantwoording af, gaf geen enkele openheid van zake, de achterban werd niet ingelicht, en christelijke media werden onder druk gezet om niet langer over Hoekendijk te berichten. Dit taboe is tot op de dag van vandaag niet doorbroken. Dat blijft, jubileumjaar of niet, een slechte zaak.