EO-reportage TRIN van de baan!

In een verbijsterende wending van gebeurtenissen die een relisoap niet zou misstaan, heeft de EO besloten de Netwerk-reportage over TRIN en Mattheüs van der Steen niet uit te zenden! Na ruim een week intensief intern overleg en toenemende pressie van de kant van TRIN en bevriende (gemeente)leiders, heeft hoofdredacteur Bertus Tichelaar de reportage definitief afgelast. Volgens EO-woordvoerder Jop Douma zou deze “kwalitatief onvoldoende” zijn. Maar dit is, zoals we vorige week al meldden, een drogreden. Goedgelovig schetst in deze bijdrage een ontluisterend beeld van wat zich achter de schermen heeft afgespeeld.

Maar eerst even terug naar die bewuste donderdag 4 juni 2009. Zoals we in onze reconstructie aangaven, was de reportage min of meer uitzendklaar. De eind-/hoofdredacteur van Netwerk had zijn goedkeurig gegeven en de aankondiging was de deur uit en stond ook op de Netwerk-site. Maar op het allerlaatste moment is de reportage afgelast en vervangen door een ander item.

De directe aanleiding ontstond rond het middaguur, toen een delegatie van TRIN in het EO-gebouw arriveerde voor een ‘viewing’ van de reportage. Deze delegatie bestond volgens bronnen (dicht)bij TRIN uit vijf mensen. Allereerst TRIN-directeur Mattheüs van der Steen, zijn vrouw Rebekah en bestuurslid Bram Oosterwijk, die de reportage hebben gezien. PR-man Jop van der Bijl en Rosan Tromp, de Personal Assistant van Mattheüs, waren ook van de partij, maar hebben de beelden niet gezien.

“De reportage was veel kritischer dan verwacht. Mattheüs reageerde furieus en heeft flink stampij gemaakt in het EO-gebouw.”

Wat zich tijdens deze ‘viewing’ heeft afgespeeld weten we niet. Wel staat vast dat het eindresultaat erg confronterend was voor Mattheüs. De reportage was veel kritischer dan hij had verwacht en hij realiseerde zich waarschijnlijk meteen dat deze een flinke deuk zou slaan in zijn imago en dat van zijn organisatie. Bronnen (dicht)bij de EO lieten ons weten dat Mattheüs furieus was op de Netwerk-redacteuren die aan de reportage hadden gewerkt en ter plaatse flink stampij heeft gemaakt. Later werden de geëmotioneerde TRIN’ers voor de hoofdingang van het EO-gebouw gespot, waarbij diverse dreigementen werden geuit. Een bron (dicht)bij TRIN meldt dat Mattheüs daar hevig geëmotioneerd verscheidene mensen heeft staan bellen.

Deze opschudding heeft ertoe geleid dat hoofdredacteur Bertus Tichelaar van Netwerk de reportage heeft ‘geparkeerd’ om er intern nog even kritisch naar te kijken. We weten inmiddels dat er afgelopen week intensief overleg is geweest bij de EO en dat eind vorige week het definitieve besluit is genomen om de Netwerk-reportage over TRIN niet uit te zenden.

Hierin speelde druk die door TRIN op de EO is uitgeoefend een niet onbelangrijke rol. Na de woede-uitbarsting van Mattheüs in het EO-gebouw sloeg de paniek bij TRIN toe. Uitzending van de kritische reportage zou flinke imagoschade kunnen opleveren, met alle (ook financiële) gevolgen van dien. En wat doe je dan als gristelijk leider in het nauw die niet met kritiek kan omgaan? Dan ga je de boodschapper onder druk zetten en in een kwaad daglicht stellen.

“TRIN-bestuursleden en bevriende leiders – waaronder Jan Sjoerd Pasterkamp en Willem Ouweneel – hebben hun invloed aangewend om de uitzending te voorkomen.”

Bronnen (dicht)bij TRIN en de EO hebben tegenover Goedgelovig verklaard dat er vanuit TRIN door bestuursleden en ‘bevriende leiders’ actief druk is uitgeoefend op de EO om uitzending van de reportage te voorkomen, dan wel de inhoud te beïnvloeden. Bekende christelijke leiders – waaronder Willem Ouweneel en Jan Sjoerd Pasterkamp – hebben zich hiervoor geleend, tot op het hoogste niveau bij de EO, zonder dat ze überhaupt kennis hadden van de inhoud van de reportage. Ze zijn puur op het verhaal van Mattheüs afgegaan en vonden het blijkbaar geen probleem om aan een dergelijk manipulatie-offensief mee te werken. Diverse bronnen hebben bevestigd dat Jan Sjoerd Pasterkamp een brief naar de EO heeft gestuurd. Willem Ouweneel gooide zijn ‘geestelijk gewicht’ in de schaal; hierbij zal ook hebben meegespeeld dat hij zelf als geïnterviewde in de Netwerk-reportage optrad en een kritisch profiel wel heel ongelegen kwam.

Vrijwel direct na de reportage heeft Mattheüs van der Steen waarschuwende telefoontjes gepleegd (en volgens één bron ook e-mails verzonden) naar een aantal evangelische voorgangers rondom TRIN. Hierin heeft hij een van de Netwerk-redacteuren en haar partner doelbewust zwart gemaakt, in een poging de geloofwaardigheid van de reportage te ondermijnen. Ook is een oproep gedaan de EO te benaderen met telefoontjes en e-mails, want bronnen bij de EO en in den lande bevestigen dat verschillende christelijke leiders de EO hebben gebeld en gemaild met vragen en het verzoek de reportage niet uit te zenden.

Een opvallende actie van TRIN, die ons kort geleden nog verweet Dave Bainbridge van Iona een ‘waarschuwende e-mail’ te hebben gestuurd (een interpretatie die we overigens niet delen, het was een kritische vraag). Maar TRIN heeft er zelf blijkbaar geen enkel moreel probleem mee om een waarschuwing het land in te sturen en een hetze te voeren als er informatie naar buiten dreigt te komen die haar niet bevalt. Op zijn weblog schrijft Mattheüs dat hij tijdens zijn bijtank-uitje naar Toronto, het mekka van de charismatische beweging, van John Arnott goede tips heeft gekregen hoe hij beter kan omgaan met kritiek. “Vergeven, niet oordelen of verdedigen en dichtbij de Heer blijven,” zei John nog. Maar dat toepassen is blijkbaar nog niet zo eenvoudig.

“De EO kan zich na Knevel Gate en de Affaire Boomsma geen nieuwe rel veroorloven. En dat mag blijkbaar wat kosten.”

Een bron (dicht)bij TRIN meldt dat er direct na de voorvertoning bij de EO al voorbereidingen in gang zijn gezet voor een heuse persconferentie die direct na de uitzending van Netwerk plaats zou moeten vinden. Blijkbaar weet TRIN niet beter dan dat Netwerk de uitzending nog steeds ‘overweegt’ en zitten ze naarstig te broeden hoe het beeld van Mattheüs weer recht kan worden gezet. Maar journalisten die naar de organisatie in Harderwijk bellen krijgen geen informatie. TRIN-woordvoerder Jop van der Bijl heeft namelijk een ‘mediastilte’ ingelast. Wat raar – de organisatie met de grootste mond van gristelijk Nederland houdt een mediastilte? De reden ligt voor de hand. De Grote Gezalfde Leider zit voor ministry in Oeganda en Jop heeft zelf de Netwerk-reportage niet gezien; volgens onze bronnen mocht hij niet mee naar binnen, en kan dus ook geen lastige vragen van journalisten beantwoorden. Hij zit in Harderwijk, ver weg van de rinkelende telefoon, te wachten tot Mattheüs weer terug is, zodat hij hem weer als vanouds kan napapegaaien.

Heeft het manipulatie-offensief van TRIN gewerkt? Blijkbaar wel. De EO is geschrokken en heeft de reportage afgeblazen. Hoofd Communicatie Marcel Koning ontkent dat druk van TRIN de reden was. Hij beweert desgevraagd dat “louter journalistieke afwegingen een rol hebben gespeeld bij de hoofdredactie.” Keurig politiek-correct geformuleerd, maar helaas een halve waarheid waarmee de EO zichzelf indekt. Er speelt meer mee, want er is binnen de EO zelf ook iets misgegaan. Mogelijk komen we daar in een volgende bijdrage nog op terug. Voor nu lijkt het erop dat de politiek het heeft gewonnen van kritische waarheidsvinding. De realiteit is hard: de EO kan zich na Knevel Gate en de Affaire Boomsma geen nieuwe rel veroorloven. En dat mag blijkbaar wat kosten.